U podnožju Karpata i Homoljskih planina, u zagrljaju plavog Dunava i zlatonosnog Peka, smestilo se Veliko Gradište. To je, za sve, lep gradić simpatičnih ulica sa mnoštvom cvetnih bašta, vazda zelenih travnjaka i lepo uređenih balkona pa ga, sa širokim dunavskim kejom i starom čaršijom, prozvaše rajem za oči i melemom za dušu, a sa Srebrnim jezerom i šumovitim Belim Bagremom, i fabrikom zdravlja.
Veliko Gradište nalazi se na Đerdapskoj magistrali, 114 km od Beograda, pa kako od Rama Veliko Gradište počinje ovaj deo zovu i predvorjem Đerdapa.
Svuda idi, prođi i u Gradište dođi
Legenda kaže da je još u neka stara vremena u ovaj grad stizala dvokolica natovarena raznom robom. Na pitanje trgovcu zar mora baš svaki dan da dolazi, stizao je isti lakonski odgovor “Moram, veliki grad ište (traži)“. Tako je ovaj grad dobio ime.
Krase ga lep ulaz, čiste ulice, stara, iz vremena Turaka sačuvana čaršija, dobro snabdevena pijaca, prostran gradski trg, stogodišnji park sa spomenicima borcima I i II svetskog rata, spomenikom Vlastimiru Pavloviću Carevcu, lepo popločano šetalište od grada do Srebrnog jezera, plaže na Dunavu i Peku. Lep centar grada čini Žitni trg sa bivšim sreskim načelstvom (zgrada opštine), bibliotekom u kojoj se nalazi stalna postavka skulptura Milana Besarabića, crkvom i starim zdanjem srednje škole. A pored svega, od maja do septembra, Gradište je centar bogatog kulturnog i zabavnog života.
Ovde Dunav srebrom zove Srebrno jezero – naše more
Na drugom kilometru od Velikog Gradišta, u okruženju šumovitog Belog Bagrema, tamo gde Dunav meandrira, nalazi se Srebrno jezero. Nastalo je pregrađivanjem dunavskog rukavca zarad odbrane od podzemnih voda, i tako je nastalo 14 km dugo, jedno od naših najvećih jezera.
Odsjaj i svetlucanje vode poput srebra učinili su da ono tako dobije ime. Prijatna, topla leta i čista voda koja se filtrira kroz peskovito tlo, sa šljunkovitim, travnatim i betonskim plažama čine ga veoma atraktivnim.
Dobra infrastrukturna opremljenost, raznolika ponuda Silver Lejk Resorta, bogati meniji brojnih restorana, ekskluzivni kafići s pogledom na jezero, golf i teniski tereni, vožnja turističkim brodovima, luksuzni hotelski smeštaj sa konferencijskim salama, udoban smeštaj u vilama na samoj obali jezera, prijatan boravak kod vlasnika u domaćoj radinosti, odmaralištu i kampu, čine ga jednim od centara srpskog turizma.
Uz sve treba napomenuti da je jezero bogato ribom pa ga s pravom nazivaju rajem za ribolovce. Ovde je ulovljen šaran težak 45 kilograma koji je oborio Ginisov rekord.
Tvrđava Ram – Večita straža u predvorju Đerdapa
Na samoj kamenoj litici, nizvodno od Smedereva, pažnju privlače obrisi srednjovekovne tvrđave Ram. To je drevni Ramski grad koji poput vojnika na mrtvoj straži čuva ulaz u predvorje Đerdapa.
U sadašnjem obliku, tvrđava je opstala iz vremena turskog sultana Bajazita Drugog.
Dva kilometara niže od grada nalazi se rimsko arheološko nalazište Lederata koje otkriva tragove boravka Kelta, Avara, Slovena…
Iz Rama je krenula prva srpska deputacija sa protom Matejom Nenadovićem. Kod Rama se Karađorđe iz izgnanstva vratio u Srbiju. Ovde je službovao, kao carinik, i Vuk Stefanović Karadžić. Kod Rama počinje 70 kilometara duga ramska peščara. Ovde je, pomoću skele, uspostavljena najkraća svakodnevna veza sa Južnim Banatom.
Valja doći u Ram i upoznati se sa romantičnom legendom o Romulu i Remu, pričom o Baronu Lopreštiju i nemačkom forsiranju Dunava.
Manastir Nimnik
U šumovitoj stiškoj udolini, tri kilometra od sela Kurjače, asfaltirani put vodi do čuvenog manastira Nimnik.
To je manastir iz vremena Kosovskog boja. Bio je spaljen za vreme Kočine krajine, a obnovljen za vreme Miloša Obrenovića. U Nimniku je bila jedna od prvih škola na ovom području.
Manastirski kompleks čine crkva, kapela i konak. Prema legendi, manastir je dobio ime po rečima Vlahinje, devojčice koja je na pitanje Turaka, gde je manastir i ima li hajduka, odgovarala samo sa “nušću nimik“, što bi u prevodu značilo “ne znam ništa“. Osmanlije su je tu posekle. Kada su je ožalošćeni roditelji našli, oko njene glave plamtao je plavičasti oreol. Volovi, koji su vukli kola sa detetovim telom, hteli su da idu samo ka manastiru. Sahranili su je u porti manastira, a na njenom grobu podigli malu kapelu koja se danas naziva “svetinja“ i u narodu se veruje da ima lekovita svojstva.
Podno brega se nalazi i lekoviti izvor – česma. Posetite Nimnik gde ćete neizostavno biti posluženi medom i hladnom izvorskom vodom. Poseta je moguća svakog dana.
Narodni muzej
U glavnoj ulici nalazi se zavičajni muzej – legat braće Pavla i Đorđa Đorđevića. Reč je o veoma vrednoj, pa i u mnogo čemu jedinstvenoj, zbirci sa preko 1.500 eksponata koji slikovito pričaju o životu na ovim prostorima. Tu su i veoma dobro očuvani nalazi iz vremena kamenog doba, kamene i koštane alatke, keltske i rimske fibule, raritetni novčić Pinkum, rimske ikone, figurine, rimske staklene posude i nadasve bogata zbirka rimskog novca. Tu su i brojni nalazi iz vremena vladavine Turaka u našem kraju.
Posebno vredna je i malobrojna zbirka slika, ikona i upotrebnih predmeta srpskog građanskog društva sa kraja prošlog veka. Pavle, stariji brat Đorđa, kao naš konzularni predstavnik u Berlinu 1937-41. godine, sačuvao je i veoma vrednu arhivsku građu.
